Galgje (of appelboompje)
- >=2p, >5min, 7+jr, letters, taal, tekenen, woorden
Als je op een school zegt dat je een taalspel wilt spelen, roepen kinderen 7komma3 van de 10 keer dat ze galgje willen spelen.
Wat is er toch zo leuk aan een taalspel waarbij je, als je het niet goed doet, een mannetje of vrouwtje aan een galg laat bungelen?
De regels zijn simpel. De spelleider kiest een woord, dat de spelers moeten raden. Dat raden gebeurt door het opnoemen van letters. Als de letter in een woord voorkomt, laat de spelleider (op een bord of een papiertje) zien waar in het woord de letter staat. Als een verkeerde letter genoemd wordt, levert dat een deel van een tekening van de galg of de gehangene op.
Van tevoren maakt de spelleider duidelijk hoeveel letters er in het woord zitten. Omdat mensen slechte geheugens hebben, wordt vaak ergens opgeschreven welke letters al genoemd zijn. De juiste letters op de juiste plaats in het woord, de verkeerde letters op een aparte plek.
Degene die het woord op tijd raadt heeft gewonnen, als het woord niet op tijd geraden is hangt de gehangene, en heeft de spelleider een goed (moeilijk raadbaar) woord gekozen.
In Japan is een keer een schooldocent in de problemen gekomen met het spel. Een van zijn leerlingen had zichzelf echt verhangen, en de ouders van de leerling beschuldigden de docent er met het spel aan te hebben bijgedragen.
Er zijn minder gruwelijke varianten. Vervang de galg door een boom met appels. Ieder fout antwoord leidt tot een doorgestreepte appel. Een boom zonder appels staat voor een verloren spel.
Bij galgje heb je, afhankelijk van hoe je de galg en het figuurtje precies tekent (wel of niet steun- of dwarsbalken, wel of niet handen en voeten) zo’n 10 tot 15 kansen om alle letters te raden. Met evenzoveel appels is een boom al snel gevuld.
Meer dan honderd jaar geleden was er al een vergelijkbaar spel bekend, zonder op te hangen mensen of te door te strepen appels, maar met vissen en vogels. Je zou ook iets kunnen bedenken met een paashaas en zijn eiermand, een zak van sinterklaas met (of zonder) pakjes, en nog zo wat.
Het taalspel is in ieder geval goed voor woordenkennis en spelvaardigheid.
Een inhoudelijk wat interessanter kort spel is woordvrager.